Kasımda bahçe başkadır...

Kasım ayı sonbaharın son ayı, İstanbul'da havalar pek belli etmese de kış geldi sayılır. Ben de harıl harıl balkondaki çiçeklerin, ağaçların kış hazırlıklarını tamamlamaya çalışıyorum. Eve girecekler için yer hazırlandı, sevdikleri kadar ışık sevdikleri kadar sıcak ayarlanmaya çalışıldı, tohum ekimine devam edebilmek için Çin'den yeni bitki ampulleri alındı, laleler saksılara dizildi, mutfağa otlar için dikey bahçe tasarlandı... Evde benim bile bu kadar işim varken Allah bahçesi olana kolaylık versin : ) Dedim sadece kolaylıklar dilemek olmaz bir de ben araştırayım Kasımda bahçede ne işler var hem kendim de biraz feyz alırım evde yaptığım işler için.

Bahçe temizliği:

Tüm bahçede genel bir temizlik yapın, kuru dalları yaprakları temizleyin, otları biçin. Bu temizlik çalışması özellikle zararlıların (böcekler, kurtlar, güveler, fareler, vs.) kışın barınmalarını önlemek için yapılıyor. O yüzden nerede ne saklanabilir, barınabilir diye bahçenin her köşesini gözden geçirin, gerekirse kuytu alanları açmak için biraz budama yapın.

Meyve ağaçlarındaki tüm geçmiş meyveleri toplayın. Ayrıca ağaç etrafındaki  kuru yaprakları da toplayıp atın, otları temizleyin. Ne kadar iyi bir temizlik yapılırsa bir sonraki sene hastalıklar ve zararlılar o kadar azalır.

Çimleri büyümeleri durana kadar biçmeye devam edin. Son seferinizde mümkün olduğu kadar kısa şekilde biçin ve biçilen çimi toplamayın üstünde bırakın.

Güller, şakayıklar ve süsenler (aslında genel olarak tüm çiçekler) bu ayda mantar hastalıklarına karşı hep izlenmelidir. Bitkilerin diplerini her daim temiz tutmak gerekir. Süsenlerin alt yaprakları kopartılıp temizlenmelidir.

Kasımpatılar çiçek açmayı durdurduğu zaman sapları toprağa yakın bir yerden kesip,dökülmüş kuru yapraklar ile birlikte hepsini atın.

Temizlik kadar bahçe bitkilerinizi incelemeniz de önemli, Senelik bitkileri kurusun kalsın yerinde diye bırakmayı düşünebilirsiniz ama eğer hastalıklılarsa, bu hastalıkların bazılarının kışı atlatabildiğini ve  seneye de görülebildiğini unutmamak gerekir. O yüzden tüm hastalıklı bitkiler tüm kökleri ile birlikte temizlenip atılmalıdır.

Şakayıklarda yaprak yanıklığı ve hatmilerdeki pas hastalığı önleme için tüm kurumuş ve eski sapları / dalları kesip atın.

Gül atlarını temizleyin. Tüm hastalıklı yaprakları toplayıp atın. Rüzgarda zarar görmemesi için budayın.

Ağaç ve çalılarda, gövde ve yaprak üzerinde bagworm güvesi kozası var mı kontrol edin. Bulduklarınızı toplayıp atın.

Bazı sitelerde kanatsız güvelere karşı ağaç gövdelerine yapışkan sinek kağıdı sardıklarını gördüm. Böylece güveler yukarı kadar tırmanamıyor, saklanıp koza yapamıyor.

Yapraklar dökülünce viburnum yaprak kurdu yumurta keselerini görmek daha kolay olur. Gördüklerinizi etkilenen dalın bir bölümünü de sıyırarak atın.

Son kalan sebzelerinizi de toplayıp, kalan bitkileri sökün ve toprağı sürüp öyle bırakın. Toprağınızı sürüp bırakırsanız baharda daha erken ısınır ve kurur, siz de ekime daha erken başlarsınız.

Kıştan Koruma Önlemleri

Bahçenizde kışı saksıda geçirebilecek çiçekleriniz var ise, mesela, Afrika menekşesi, onları saksılara koyup eve alabilirsiniz. Basit bir kural olarak bitkinin çapının üçte biri kadar bir saksı yeterli olacaktır. Kışın boyu bol güneş alabilecekleri bir yerde açmaya devam edeceklerdir. Aynı şekilde daha çok büyümemiş, kışı geçirebileceğinden emin olmadığınız ufak çalılarınız, mesela  bir biberiyeniz var ise bu ay bir saksıya alıp donlar başlayana kadar dışarıda soğuğa alışmasını sağlayabilirsiniz. İleriki aylarda da içeriye alırsınız.

Genelde kışın aromatik otların kurutulmuşlarını kullanırız ama kışın da taze nane istiyorsanız mutfak otlarınızı artık bu mevsim içeri almalısınız. Maydanoz, fesleğen, kekik, roka  gibi aromatik otlar içeride saksılarda bol güneş alacak şekilde kışı geçirebilir.

İlk bir iki dondan sonra çileklerin üstünü 3 cm kadar malç ile kapatarak bahara kadar saklayabilirsiniz.

Çok soğuk iklimlerde gülleri dondan önce taç kısmına kadar toprağa gömmek gerekir. Toprak donduktan sonra üstüne bir kat malç atılır.

Yine soğuk iklimlerde ağaç ve çalıları çuval bezi ile sararak kış soğuklarına hazırlamak gerekir.

Kışın içeri ya da kış bahçesine alamayacağınız büyük saksılarınızın etrafını pıtpıt naylonlarla kaplayabilirsiniz.

İnce ağaç gövdeleri plastik ya da tel örgü ile sarılarak farelere ve tavşanlara (tavşanı kim kaybetmiş de biz bulmuşuz...)  karşı önlem alınmalıdır. Telinizi yaklaşık gövdeden 5 cm mesafede, kar hizasının üstünde kalacak şekilde ve 7-8 cm kadarını da toprak altına gömülecek şekilde çakmalısınız.

Dalyalarınızı ve benzeri hassas soğanlı bitkilerinizi ilk soğuklar üst yapraklarını karartınca topraktan 15 cm yukarıdan kesin, dikkatlice yerinden çıkartın, üstündeki toprakları fırçalayın ya da yıkayın ve 2 hafta kadar kurumaya bırakın sonra da kaldırın.

Budama ve temizlemelerden çok fazla yaprak dal vs. artığınız olacağı için bunlarla kompost yığını yapabilirsiniz. Yığını yağmur ve kardan korumak için üstünü plastik ile örtmeniz gerekir.

Kuşlar için bahçeye yemlik ve suluk yerleştirebilirsiniz, kış onlar için de kolay geçmiyor.

Bahçe Bakımı

Tüm bahçe alet edavatınızı temizleyip kapalı bir yere kaldırın. Bakımlarını yapın; gerekli parçaları yağlayın, bıçaklarınızı bileyleyin, pası temizleyin, boyaları yenileyin. Hiç bir eşya kış boyu dışarıda kalmamalıdır.

Kış öncesi gübreleme bu ay yapılmalıdır.

Bahçede ekinlerde istediğiniz verimi alamadığınızı düşündüğünüz, çiçek ve çalılarda gelişme göremediğiniz kısaca bir şeylerin ters gittiğini düşündüğünüz bir bölge var ise, bir an önce örnek alıp test ettirin. Bazı toprak ıslah metodlarının bir sonraki seneye etki etmesi için donlar başlamadan önce uygulanmaları gerekir.

Ağaç  budamalarının kış şartları iyice bastırmadan önce bu mevsimde tamamlanması gereklidir. Zayıf, hastalıklı, kuru gördüğünüz dalları,  kök sürgünlerini ve dik sürgünleri tamamen budayıp temizleyin.

Don başlayana kadar odunsu gövdeli tüm bitkilerde sulama devam etmelidir. Özellikle her daim yeşil ağaçlar kış döneminde kurumaya karşı hassastır. Sonbaharda sulama devam ederse bitkiler uyuma dönemine iyi su depolamış olarak girerler.

Ekim / dikim

Kasımda bahçe boşalınca keşke biraz daha ağacım çalım olsaydı diyebilirsiniz. Yaprak döken ağaçların dikimi kasım ayında da devam edebilir. Yeni fidanlar için bir fidanlığı ziyaret edebilirsiniz. Ayrıca yerini değiştirmek istediğiniz bitkileri de bu ay içerisinde taşımalısınız.

Kasım ayı itibari ile baharda açacak çiçek soğanlarınızı bahçeye dikebilirsiniz. Laleler ile ilgili açıklamaları daha önceki yazımızda bulabilirsiniz.

Sebzelerden, bakla, bezelye, taze soğan ekebilir, çilek dikimi yapabilirsiniz.

Ev için, nergisleri, sümbülleri, nergis zambaklarını (güzelhatun çiçeği) bu ay saksıya dikip ya da suya yatırıp yılbaşına kadar çiçeklenmelerini sağlayabilirsiniz.

Yılın ilk aylarında bahçede yapmak istediğiniz erken ekim, dikim çalışmaları için şimdiden planınızı yapıp toprak donmadan bu mevsimde hazırlıkları tamamlamanız gerekir.

Toplanan tohumların kurutulmasını artık bu ay tamamlamak gerekiyor, sonra güzel şekilde ambalajlayıp bahara kadar saklayabilirsiniz.